Kinh nguyệt là hiện tượng chảy máu có tính chất chu kỳ hàng tháng từ tử cung ra ngoài do bong niêm mạc tử cung dưới ảnh hưởng của sự tụt đột ngột Estrogen hoặc Estrogen và Progesteron trong cơ thể. Chu kỳ kinh nguyệt có độ dài khoảng 25 – 32 ngày, trung bình 28 ngày gồm 3 giai đoạn.
I. Giai đoạn tăng sinh – Sinh lý kinh nguyệt (giai đoạn estrogen, giai đoạn nang tố) (N5 – N14)
– Tuyến yên: bài tiết FSH và LH mà chủ yếu là FSH.
– Buồng trứng: dưới tác dụng của FSH và LH, nang trứng phát triển và bài tiết estrogen và progesteron mà chủ yếu là estrogen.
– Nội mạc tử cung: dưới tác dụng của estrogen, lớp chức năng phát triển làm niêm mạc tử cung dày 3 – 4 mm. Các tuyến dài dần, thẳng và chưa chế tiết. Xuất hiện các động mạch thẳng.
– Cuối giai đoạn này:
o Tuyến yên: 24 – 48 giờ trước phóng noãn, estrogen tăng cao gây feedback (+) làm tăng bài tiết FSH và LH lên rất cao, đặc biệt là LH đạt đến tỷ số FSH/LH = 1/3.
o Buồng trứng: nang trứng phát triển đến chín, bắt đầu tăng bài tiết progesteron và cuối cùng là phóng noãn.
II. Giai đoạn phân tiết (giai đoạn progesteron, giai đoạn hoàng thể tố) (N14 – N28)
– Tuyến yên: bài tiết FSH và LH mà chủ yếu là LH.
– Buồng trứng: hoàng thể hình thành, dưới tác dụng của LH hoàng thể phát triển và bài tiết estrogen và progesteron mà chủ yếu là progesteron.
– Nội mạc tử cung: dưới tác dụng của progesteron, lớp chức năng phát triển rất mạnh làm niêm mạc tử cung dày 5 – 6 mm. Các tuyến dài ra, ngoằn ngoèo và bắt đầu tiết dịch trong gọi là “sữa tử cung”. Các động mạch xoắn lại.
– Cuối giai đoạn này:
o Tuyến yên: estrogen và progesteron tăng cao phối hợp nhau gây feedback âm làm ức chế bài tiết LH.
o Buồng trứng: mất tác dụng của LH, hoàng thể thoái hoá teo lại, không bài tiết estrogen và progesteron làm nồng độ 2 hormone giảm đột ngột. Hậu quả là niêm mạc tử cung bắt đầu bị thoái hoá giữa lớp nền và lớp chức năng khoảng 2 ngày trước khi hành kinh.
III. Giai đoạn hành kinh (N1 – N5)
– Tuyến yên: hậu quả của giai đoạn trước nồng độ FSH và LH thấp.
– Buồng trứng: hoàng thể đã thoái hoá hoàn toàn, nồng độ estrogen và progesteron rất thấp.
– Nội mạc tử cung: mất tác dụng của estrogen và progesteron niêm mạc tử cung thoái hoá thật sự. Các động mạch xoắn co thắt, lớp chức năng không được nuôi dưỡng, bị hoại tử giải phóng chất co mạch thuộc nhóm prostaglandin càng gây co thắt động mạnh xoắn. Sau đó các động mạch vỡ, máu chảy ra đọng lại dưới niêm mạc chức năng. Máu đông lại sau đó tan đông làm bong tróc toàn bộ lớp niêm mạc chức năng đã hoại tử. Kết quả là niêm mạc tử cung chỉ còn lại lớp nền.
– Cuối giai đoạn này: phần bong chảy ra ngoài gây hiện tượng hành kinh. Ngày chảy máu đầu tiên là ngày thứ nhất của chu kỳ kinh nguyệt, thời gian hành kinh trung bình 3 – 5 ngày.
– Tính chất của máu kinh nguyệt:
Trung bình 30 – 80 mL/lần hành kinh.
Chủ yếu là máu động mạch, 25% là máu tĩnh mạch.
Máu màu đỏ sẫm, không đông.
Thành phần: các thành phần của máu, chất nhầy cổ tử cung, mảnh vụn của niêm mạc tử cung, tế bào niêm mạc âm đạo và nhiều vi trùng thường trú trong âm đạo.
Sinh lý kinh nguyệt
Tính chất của kinh nguyệt:
– Do niêm mạc tử cung bong không đều tại các vùng khác nhau, nên thời gian có kinh kéo dài 3 – 5 ngày. Sau khi bong đến đâu niêm mạc tử cung tái tạo ngay đến đấy.
– Máu kinh không phải là máu đơn thuần mà là một hỗn dịch máu không đông chứa cả chất nhầy của tử cung, cổ tử cung, vòi trứng, những mảnh niêm mạc tử cung, những tế bào bong của âm đạo. Theo nhiều tác giả, cục huyết một khi hình thành trong buồng tử cung, lập tức sợi huyết bị tiêu ngay. Prostacyclin chứa nhiều trong máu kinh cũng có tác dụng lên mạch máu và tác dụng kháng tiểu cầu. Vì thế trong khi hành kinh, tác dụng tiêu sợi huyết và tiêu protein liên tục làm cho những chất liệu thải qua máu kinh đã bị hoá lỏng và máu kinh cũng không đông trong suốt trong thời gian hành kinh.
– Máu kinh có mùi hơi nồng, không tanh như chảy máu do các nguyên nhân khác.
– Chu kỳ kinh có thể thay đổi giữa người này với người khác nhưng ít thay đổi ở cùng một người ở trong độ tuổi hoạt động sinh dục.
– Lượng máu mất trong mỗi chu kỳ kinh trung bình 80 – 100ml. Lượng máu kinh thay đổi theo tuổi và thường nhiều hơn ở những ngày giữa của vòng kinh. Không có mối liên quan giữa độ dài của kỳ kinh và lượng máu kinh. Lượng máu kinh có thể khác nhau giữa người này với người khác, nhưng không khác bao nhiêu giữa các kỳ kinh của mỗi người.
– Về chu kỳ kinh, kỳ kinh, thời gian hành kinh, lượng máu kinh, ngoài ảnh hưởng của thay đổi nội tiết sinh dục còn phụ thuộc vào tình trạng và sự trả lời của niêm mạc tử cung. Nếu niêm mạc tử cung có tổn thương như viêm, u xơ tử cung khiến các vùng không trả lời đồng đều với các hormon sinh dục, sẽ xẩy ra hiện tượng phát triển không đều và bong không đều của niêm mạc tử cung, dẫn đến kinh nguyệt kéo dài và lượng máu kinh nhiều.
Nói chung kinh nguyệt là tấm gương phản ánh tình hình hoạt động nội tiết của trục vùng dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng và tình trạng của niêm mạc tử cung. Đồng thời cũng là thước đo quá trình diễn biến hoạt động sinh dục của người phụ nữ. Nếu gặp các tình trạng như rối loạn kinh nguyệt, triệu chứng viên âm đạo… thì bạn nên đến gặp bác sỹ để được điều trị tránh những tình trạng để lâu ngày dẫn đến bệnh nặng hơn hay vô sinh.
Phòng khám Sản, phụ khoa Anh Sinh
Địa chỉ: 64A nguyễn Duy Trinh – P. Hưng Dũng – TP Vinh ( Gần sân bóng Hưng Dũng)
Hotline: 0961354777